Μουσική και χοροί
Από την αρχαιότητα, η καλλιέργεια της μουσικής στην Κρήτη κατείχε ξεχωριστή θέση. Από τις αρχαιολογικές ανασκαφές (Κνωσός, Φαιστός κ.ά.) και τα αρχαία κείμενα αντλούμε πολύτιμες πληροφορίες για τη μουσική και τους χορούς στην Κρήτη.
Αναπαραστάσεις (γλυπτά, κεραμικά, ζωγραφική) που απεικονίζουν μουσικούς και χορευτές που παραπέμπουν στις μέρες μας, ότι ο λυράρης παίζει στη μέση και οι χορευτές χορεύουν κυκλικά. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου σώζεται ένας αυλός ,με δακτυλίους από αφαιρούμενα καλύμματα οπών για την απόδοση των νοτών. Από αποσπάσματα αρχαίου δράματος μαθαίνουμε ότι "ο Μίνωας διέταξε μαζί με τον γιο του, τον Γλαύκο, να ταφούν και οι αυλοί του, τους οποίους και οι δύο αγαπούσε όταν ήταν ζωντανός". Υπάρχουν επίσης επιδείξεις φλάουτων, αυλών με διπλό γλωσσίδι, βουκινών ( κόρνων), σαλπίγγων. Η αρχαία κιθάρα δεν ήταν δημοφιλής στην Κρήτη, αλλά η αρχαία λύρα παιζόταν, όπως φαίνεται από αναπαραστάσεις σε γραπτά, τοιχογραφίες, γραμματόσημα κ.λπ.
Πολυάριθμοι ερευνητές μελέτησαν την αρχαία ελληνική μουσική, καθώς και τους συνοδευτικούς χορούς (πιρρίχης, ύμνος). Από αυτούς τους επιστήμονες προέρχονται πολλές πληροφορίες για τα μουσικά όργανα και τη μουσική των Μινωιτών και των αρχαίων Ελλήνων. Είναι πολλές που δίνουν μια βάση για τη συνέχιση της ελληνικής μουσικής και χορευτικής παράδοσης μέσα στους αιώνες.
Ειδικά για τη μουσική, πρέπει να πούμε ότι, είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων και Κρητών και συνόδευε τις καθημερινές τους δραστηριότητες με όλες τις μορφές της: γάμους, θανάτους, γιορτές για τη λατρεία των θεών, τον πόλεμο και τον έρωτα.
Τα όργανα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν κρουστά, πνευστά και έγχορδα μουσικά όργανα. Ειδικά στην κρητική μουσική, υπήρχαν παλαιότερα πνευστά όργανα, όπως το φιάμπολι, η ασκομαντούρα και το σφυροχάμπιλο. Τα έγχορδα όργανα ήταν το λυράκι και η βιολόλυρα, το βιολί, η λύρα, το λαούτο και το μαντολίνο. Η κατανομή αυτών των παραδοσιακών μουσικών οργάνων δεν ήταν ομοιόμορφη σε όλο το νησί. Έτσι, έχουμε, στην ανατολική και δυτική Κρήτη, το βιολί με τη συντροφιά της κιθάρας, τη μαντόλα ή μαντολίνο, το μικρό τύμπανο και το λαούτο, αντίστοιχα, ενώ, η βασική ζυγιά λαούτο- λύρα, έγινε δημοφιλής σε όλη την Κρήτη, αλλά σε διαφορετικό ύφος και χρώμα ανάλογα με την περιοχή.
Η Κρήτη έχει ιδιαίτερη μουσική παράδοση, από την οποία, αναμφίβολα, ξεχωρίζουν τα ριζίτικα, τραγούδια από τις "ρίζες" (= πόδια) των Λευκών Ορέων, τα οποία χωρίζονται σε ριζίτικα του τραπεζιού και ριζίτικα του περιπάτου. Τα πρώτα τραγουδιούνται χωρίς όργανα από δύο αντιφωνικές ομάδες ανδρών τραγουδιστών , ενώ τα δεύτερα τραγουδιούνται από ανθρώπους που περπατούν με τη συνοδεία μουσικών οργάνων.
Στο Επαρχία Κισσάμου, που ήταν γεωγραφικά πιο κοντά στη Δυτική Ευρώπη, το βιολί ήταν και είναι το κύριο μουσικό όργανο, μαζί με το λαούτο, δημιουργώντας μια μοναδική μουσική παράδοση που βασίζεται στις μελωδίες της συρτής. Στην περιοχή αυτή, η παρουσία των πνευστών οργάνων δεν είναι έντονη λόγω της ιδιαιτερότητας της περιοχής, που συνδυάζει την επαφή με τη θάλασσα με την ,όχι τόσο έντονη, επαφή με τα τραχιά βουνά, η οποία δεν έδωσε ίσως την ευκαιρία στους βοσκούς, που είναι οι κύριοι εφευρέτες της ασκομαντούρας (από δέρμα προβάτου) και του σφυροχάμπιλου (από καλάμι) , να ανθίσουν και να βγάλουν το ψωμί τους, εις βάρος του βιολιού. Επιπλέον, η έντονη επιρροή της θάλασσας αντανακλάται σαφώς και στη μουσική. Δεν είναι τυχαίο ότι, τόσο ο συρτός όσο και ο ίδιος ο συρτός ως χορός, είναι πιο γρήγορος και πιο επιθετικός από την υπόλοιπη Κρήτη.
Η επικράτηση του βιολιού, βέβαια, συνδέεται άμεσα με την ύπαρξη σπουδαίων βιολιστών στην Κίσαμο, όπως οι Χαρχάλης, Μαριάνος, Ναφτής, Κουνέλης.
Βασική επιρροή στη μουσική της Κισσάμου ήταν η συνύπαρξη των Τούρκων κατακτητών με τους ντόπιους, οι οποίοι δημιούργησαν μια νέα τάξη κατοίκων, όχι μόνο στην Κίσσαμο, αλλά σε όλο το νησί, και, ενώ οι περισσότεροι ήταν χριστιανοί που ασπάστηκαν το Ισλάμ, είχαν τις εμπειρίες και την αγάπη για την κρητική μουσική και τον κρητικό χορό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο σκοπός Καραγκιολέ, που συνέθεσε ο Μουσταφά Καραγκιολέ στα Καλλεργιανά της Κισάμου και ο οποίος παίζεται μέχρι σήμερα.
Κρητική μουσική και χορούς μπορείτε να απολαύσετε όλο το χρόνο σε εκδηλώσεις (πανηγύρια) αλλά κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες. Το Balos Travel μπορεί να σας δώσει χρήσιμες πληροφορίες για όλες τις εκδηλώσεις στην περιοχή της Κισσάμου. Από τον Ιούνιο έως τον Νοέμβριο διοργανώνουμε εκδρομές στις οποίες μπορείτε να συμμετάσχετε και να ανακαλύψετε την πραγματική Κρήτη.
Μπορείτε να αναζητήσετε μια περιοδεία για μουσική και χορούς στο εναλλακτικός τουρισμός τμήμα της ιστοσελίδας ή στο ιστολόγιό μας.
